Pierwszy komputer w Polsce powstał w 1958 roku i nosił nazwę **XYZ**. Był to jeden z pierwszych komputerów skonstruowanych w tej części Europy i stanowił ogromny krok w rozwoju polskiej informatyki. Projekt ten został zrealizowany przez zespół naukowców z Instytutu Matematyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, a jego efekty miały znaczący wpływ na późniejsze konstrukcje komputerowe w kraju.
Początki polskiej myśli komputerowej
W latach 50. XX wieku w Polsce rozpoczęto prace nad budową elektronicznych maszyn liczących. Głównym impulsem do ich powstania była chęć dorównania zachodnim osiągnięciom technicznym oraz potrzeba wspomagania obliczeń naukowych i inżynieryjnych. W 1958 roku odbyła się prezentacja komputera XYZ, który był kontynuacją wcześniejszych eksperymentalnych konstrukcji takich jak **EMAL** (Elektroniczna Maszyna Automatycznie Licząca).
„XYZ był jednym z pierwszych komputerów tranzystorowych w tej części Europy. Jego budowa zajęła kilka lat i wymagała ogromnego zaangażowania zarówno inżynierów, jak i matematyków.”
Jak powstał komputer XYZ
Projekt XYZ był dziełem zespołu kierowanego przez **prof. Leona Łukaszewicza**. Konstrukcja tego komputera różniła się od wcześniejszych maszyn, ponieważ wykorzystywała tranzystory zamiast lamp elektronowych, co znacząco poprawiło jego niezawodność i szybkość działania. Jego pamięć operacyjna oparta była na liniach opóźniających, a programy wprowadzano z taśm perforowanych.
Najważniejsze cechy XYZ
- Wykorzystanie tranzystorów – nowatorskie na ówczesne czasy.
- Pamięć o pojemności 1024 słów, co pozwalało na przechowywanie prostych programów.
- Możliwość wykonywania kilku tysięcy operacji na sekundę.
„Budowa XYZ była nie tylko sukcesem technicznym, ale również organizacyjnym – projekt realizowano w bardzo trudnych warunkach gospodarczych.”
Znaczenie projektu dla polskiej informatyki
Powstanie komputera XYZ zapoczątkowało erę elektroniki cyfrowej w Polsce. Doświadczenia zdobyte podczas jego budowy przyczyniły się do powstania kolejnych maszyn, takich jak **ZAM-2**, **ZAM-41** czy **Odra 1003**, które znalazły zastosowanie w przemyśle i administracji.
Ciekawostki
- XYZ wykonywał obliczenia dla pierwszych polskich projektów rakietowych i balistycznych.
- W pierwszych latach pracy komputer wykorzystywano głównie do obliczeń naukowych dla Politechniki Warszawskiej i PAN.
- Maszyna ważyła kilkaset kilogramów i zajmowała całe pomieszczenie.
Choć XYZ został wkrótce zastąpiony bardziej nowoczesnymi konstrukcjami, to właśnie on uznawany jest za symbol początku ery komputerów w Polsce. Jego powstanie stanowiło dowód, że polska nauka może na równi uczestniczyć w tworzeniu światowych osiągnięć technologicznych.
